O Matce Bożej Ostrobramskiej będzie niestety tylko kilka słów wstępnych, bo tekst rozrósł się niespodziewanie. Więcej o niej w kolejnym odcinku.

Na Wilno miałem niestety tylko niecałe dwa dni. Zdążyłem obfotografować kościół parafialny w Taboryszkach, pierwszą parafię Bł. Ks. Sopoćki, z którą związana jest historia jego heroicznych starań u dowództwa niemieckiego o pozwolenie dla okolicznej ludności na swobodne przemieszczanie się na Msze Święte niedzielne. Odetchnąłem unikalną atmosferą tego miejsce. Zdążyłem jeszcze zdumieć się ogłoszeniami parafialnymi w parafii jakoby litewskiej, blisko białoruskiej granicy, przypiętymi do płota, spisanymi w języku polskim, czystym, poprawnym, bezbłędnym. Wróciłem do Wilna przeszedłem się raz jeszcze do Ostrej Bramy, po starym mieście, do Sanktuarium Jezusa Miłosiernego. Mało czasu ale naoddychałem się tego i napatrzyłem. No i nadelektowałem się chłodnikiem litewskim.

Jak już pisałem w poprzednich odcinkach nocowałem u bardzo gościnnych Sióstr Jezusa Miłosiernego, w ich domu, który został utworzony w byłej plebanii obok kościoła Najświętszego Serca Jezusa, kościoła niestety do tej pory nie odbudowanego. Obok niego znajdował się klasztor Sióstr Wizytek, którym Bł. Sopoćko posługiwał jako spowiednik. Obecnie budynek ten został odbudowany i przeznaczony na Hospicjum im. Bł. Michała Ks. Sopoćki. Hospicjum to, miejsce opieki nad ostatnimi chwilami życia ludzi, którym z różnych przyczyn ich rodziny nie mogą zapewnić godnych warunków, ciągle potrzebuje wsparcia. Dlatego podaję jeszcze raz link do informacji o nim i jego konta bankowe: http://www.faustyna.eu/hospicjum-wilno.htm:

Nordea Bank Finland Plc Lietuvos
Kod Banku:21400
BIC, SWIFT kod: NDEALT2X
LT 832140030002856355 LTL
LT 232140030002856368 EUR
LT 392140030002856371 USD
LT 762140030002856384 PLN

W pokoju, w którym odpoczywałem po moich eskapadach, na ścianie zawieszone były kopie dwu najważniejszych dzieł malarskich Wilna, obrazu Matki Bożej Ostrobramskiej, Matki Miłosierdzia, autorstwa nieznanego, XVII-wiecznego malarza, i wizerunku Jezusa Miłosiernego pędzla Eugeniusza Kazimirowskiego, zwanego przez Bł. Sopoćkę obrazem Króla Miłosierdzia. Obrazy te oglądam codziennie, w swoim mieszkaniu, ale tu po raz pierwszy zobaczyłem je zestawione razem. Doskonała kopia obrazu „Jezu, ufam Tobie” była powiększeniem oryginału, tak iż Jezus na nim miał rozmiary niemal monumentalne. Kopia ikony ostrobramskiej była w swoich naturalnych rozmiarach, czyli dość duża, w wersji oryginalnej, czyli bez ozdobnej sukienki. Po raz pierwszy miałem możliwość spojrzeć uważnie na oblicza, odmalowane na tych obrazach, Matki Bożej i Jezusa Króla. Wieczorem, po kolacji, zamiast odmówić różaniec, dokonałem autopsji z bliska. Długo przyglądałem się, mruczałem sobie pod nosem katolickie zaklęcia i porównywałem oba wizerunki. I doszedłem do wniosków, które powinny być w zasadzie oczywiste.

Napiszę o nich, przepraszam niecierpliwych, niestety dopiero w kolejnym odcinku. Tym bardziej przepraszam, że sam jest niecierpliwcem i wiem, co znaczą dla nas, w gorącej wodzie kąpanych, takie obiecanki cacanki.

Teraz niech mi wolno będzie zająć się pewnym dramatem, nie tragedią bynajmniej, ale jednak historią pełną napięcia, które w sąsiedztwie prawdziwej świętości siostry Faustyny i Ks. Sopocki, oraz ich klasy i klasy Eugeniusza Kazimirowskiego, historią, która w bliskości tych „książąt niezłomnych” pozostaje dla wszystkich czymś całkowicie nieuświadomionym. Nadto w stylu iście litewsko-stoickim, w stylu prawdziwych „żubrów” wileński, bo Bł. Ks. Michał i jego przyjaciel byli faktycznymi „żubrami” litewskimi, historia ta została wręcz celowo ukryta, schowana przed oczami osób trzecich, by jaśnieć jedynie przed Obliczem Pańskim. I w tym jest ich zasługa. Moja żadna, bo to tylko wścibskość. Nawet nie faktografia, ale naszkicowanie prawdopodobieństwa tej historii. Wścibskość iście nie litewska. Wstydzę się, ale brnę w nią dalej.

Przytoczę zatem pewien fakt mniej znany wszystkim czcicielom Bożego Miłosierdzia, mianowicie, że Eugeniusz Kazimirowski prowadził pracę nad tym obrazem „Jezu ufam Tobie” przez około pół roku, rzecz jasna pod kierownictwem św. Faustyny, zleconym przez Bł. Ks. Michała na podstawie prywatnych objawień jego podopiecznej i w zasadzie, w sensie wiedzy teologicznej, jego uczennicy. Inny fakt, znany z Dzienniczka św. Faustyny, to taki, że była ona ogromnie rozczarowana, aż do gorzkich łez, ostatecznym kształtem tego dzieła, skądinąd niezwykle wysublimowanego w zasadzie arcydzieła malarstwa religijnego. Wynikało to z niemożności przelania na płótno wizji, której twórcą był sam Najwyższy Sztukmistrz, wizji nie jednowymiarowej, ale wielowymiarowej, a nawet wykraczającej poza wymiary przestrzenne, bo dla osoby obdarzonej kontemplacją wlaną wizja ta, będąca owocem łaski mistycznej, miała nieskończenie więcej wymiarów i znaczeń.

Kolejny fakt to taki, że Najświętsze Oblicze Zbawiciela z obrazu Kazimirowskiego było przez niektórych teologów porównywane z Obliczem z całunu turyńskiego, z konkluzją pozytywną, mianowicie, że oba Oblicza pokrywają się, co miało udowodnić nałożenie na siebie obu za pomocą rzutnika. Ubocznym efektem tych porównań było przekonanie, że Kazimierowski malował przez pół roku właśnie samo Najświętsze Oblicze, co nie jest prawdą. Są też inne sprawy związane z tymi eksperymentami, o których znowu niestety dopiero w kolejnym odcinku.

Teraz trzeba stwierdzić jedno, że pan Kazimirowski z pewnością poświęcił na odmalowanie Oblicza Pańskiego wiele czasu, ale oprócz tego musiał zmierzyć się z proporcjami ciała w ruchu. Zbawiciel na tym obrazie, jakby nieznacznie, ale jednak, kroczy w kierunku oglądającego. Z pewnością wiele trudności, od strony farb olejnych, sprawiły mu promienie wychodzące z rany w boku. Szkice do tego obrazu, według mojej wiedzy, nie zachowały się, ale możemy sobie wyobrazić ból głowy malarza, w pierwszym rzędzie uczciwego rzemieślnika i razem realisty, słuchającego relacji wizjonerki, duszy kontemplatywnej, i do tego jeszcze niewiasty, a nawet damy – prawdziwej damy, mimo jej wiejskiego pochodzenia, a nawet „dziecka królewskiego”, jak ją nazwał sam Zbawiciel – obdarzonej wrażliwością poetycką, która widzi Boga i cały świat w subtelnych relacjach hierarchicznych, i to w hierarchiach duchowych i moralnych, w niezliczonych subtelnościach.

Rzekłbym nawet, że nie każdy kontemplatyk ma takie poczucie jedności Piękna, w jego wielorakich detalach, i razem Dobra i Prawdy. Bo niepiśmienna św. Katarzyna ze Sieny, średniowieczna tercjarka dominikańska, machnęłaby ręką na wierność wizerunku wobec wizji, tak mi się zdaje, i nawet by tym głowy nie zaprzątała swojemu spowiednikowi. Raczej zastanawiałaby się, jak obraz ten przemówi do głów koronowanych jej współczesnych i do Namiestnika Chrystusowego. Być może prosiłaby Zbawiciela o dodanie jakichś insygniów władzy papieskiej i królewskiej do całości. Mistycy tacy jak św. Bernard z Clairvoux, z rodu rycerskiego, inspirator wypraw krzyżowych, czy św. Ignacy z Loyoli, były rycerz i dworzanin, inaczej ex-hidalgo, zastanawialiby się, czy nie można by dodać miecza jako, rzecz jasna, symbolu Słowa Bożego, które „żywe jest, skuteczne i ostrzejsze niż wszelki miecz obosieczny”, zdolne rozdzielić „duszy i ducha, stawów i szpiku, zdolne osądzić pragnienia i myśli serca” (Hebr 4:12). Być może św. Franciszek i św. Pio nic by nie chcieli dodać.

Zaś, najwyższy autorytet w teologii mistycznej, scholastyk, teoretyk i najbardziej doświadczony praktyk w prowadzeniu dusz kontemplatywnych, św. Jan od Krzyża, syn ubogich, żydowskich konwertytów, bodajże w drugim czy trzecim pokoleniu, schowałby tę wizję głęboko w swoich notatkach i poddał ją 10-letniemu rozeznawaniu. A w sumie i tak z tej wizji zostałby mu Święty Krzyż Pański, dosłownie i w przenośni.

Tu wypada naszkicować tło duchowe owej ikony „Jezu, ufam Tobie”, tło, które podsuwa nam właśnie św. Jan od Krzyża. Według niego zasadą kontemplacji wlanej, kryterium faktyczności łaski tzw. mistycznej nie są wizje ani głosy, ani żadne fajerwerki anielskie, lecz wiara, czysta wiara, nić i noc wiary. I nic więcej. I według tego kryterium kierownik duchowy, wierny syn Kościoła Katolickiego, winien doradzać duszy o powołaniu kontemplatywnym, czyli tzw. mistycznym, i według niej prowadzić ją.

Dlaczego? Bo wizje i głosy, nawet jeśli pochodzące od Ducha Bożego, odwołują się do wyobraźni zmysłowej, nawet jeśli subtelnej i absolutnie podporządkowanej prawdom wiary, to jednak zmysłowej. Rękojmią prawdziwości poznania wszelkiego nie są zmysły. Również w sprawach nadprzyrodzonych jest nią weryfikacja (rozeznanie i potwierdzenie) prostego osądu, którego ledwo jesteśmy świadomi, który najczęściej jest przesłonięty analizą treści i sposobu istnienia danych bytów, czyli ich formy, osądu streszczającego się w podstawowy zdaniu: to jest, to naprawdę jest. Poznanie sposobu funkcjonowania danego bytu jest jednak konieczne do potwierdzenia i pogłębienia pierwszego osądu, powiedzmy hipotezy takiego osądu. Potrzebne jest do życia w tzw. realu. Ale to, co daje pewność i swobodę w poruszaniu się w realu to właśnie ów sąd: to istnieje.

Tzw. osąd egzystencjalny, jest dla poznania tym, czym jest powietrze dla organizmu. Jest on początkiem i celem poznania. Jest on egzystencjalny, ponieważ dotyka istnienia danego bytu. Wiara jest takim osądem egzystencjalnym. I tylko ona, według św. Jan od Krzyża, jest zdolna doprowadzić ludzki umysł, wolę i uczuciowość do poznania Boga. W uproszczeniu, filozofia bytu, dowodu na istnienie Boga, doprowadzają do stwierdzenia faktu istnienia. Słowo Boże i cnoty teologalne potwierdzają to stwierdzenie i … prowadzą dalej. Dają poznać, „jaki” jest ów Byt Abosolutny.  A jest on nieskończony w swoich przymiotach. Jego piękno, dobro i prawda, jego subtelność i razem waleczność nie mają po prostu żadnego dna, żadnej granicy ... Bo Jego istota, czyli jaki jest, jest jednym z Jego istnieniem. Zaś przed tą nieprawdopodobną jednością umysł naturalny może tylko skapitulować. Dalej idzie tylko wiara, nadzieja i miłość.

Teraz w trzech akapitach przypatrzmy się posłudze kierownictwa duchowego ze strony Ks. Sopoćki wobec siostry Faustyny. Proszę sobie teraz wyobrazić, mili państwo, jazdę jaką miał ze Św. Faustyną, prosty a mądry, racjonalny acz choleryczny syn ubogich litewskich arendarzy, Bł. Ks. Sopoćko. Jazdę bez trzymanki z duszą przypominającą nawet nie pegaza, ale mitycznego feniksa. Nie sztuka byłoby okiełznać i „rzucić nią o glebę”. Nie sztuka byłoby zdusić tę delikatną acz mocną duszę, wezwaną do dzieła wielkiego. Ale to by znaczyło sprzeciw wobec woli Najwyższego. Chodziło tu, by poddać ją faktycznemu prowadzeniu łaski wlanej, chodziło o pogłębienie, wysubtelnienie, osiągnięcie dojrzałości jej osądu egzystencjalnego nie w jej wizjach, ale w jej kontemplacji, czyli w jej aktach wiary, w których Bóg zamierzył ją udoskonalić. Pośród wizji i przesłań Ks. Sopoćko musiał zachować kurs tej duszy kontemplatywnej na prawdę, na czystą wiarę, bo według św. Jana od Krzyża, wiara, czyli prawdy wiary objawione w Ewangelii, to Mądrość Boża, to sam Chrystus, i nic nie można już dodać do Jego Objawienia się ludziom, zresztą tak jak mówi ostatnie zdanie Apokalipsy św. Jana. Trzeba tylko to przemedytować i przeżyć do końca. A tu proszę, nowe jakieś objawienie, jakoby prywatne, ale skierowane do całego Kościoła i całej ludzkości. No ludzie, wytrzymać nie idzie. Jak to okiełznać? I jeszcze żądanie namalowania tego obrazu. A dusza ta faktycznie jest Boża i kontemplatywna, potencjalnie święta. Przeważnie zrównoważona i prosta, o swych przeżyciach wewnętrznych mówi tylko z kierownikiem duchowym i przełożonymi, jak pisał o niej Bł. Michał w swoich Wspomnieniach z przeszłości (str. 64). Silna osobowość, nie uległa żadnej depresji psychicznej. Jedynie miewała dołki duchowe. Nie depresje nerwowe, ale doświadczenia pokus, niepokoi, lęków, wątpliwości. Napięcie nie emocjonalne, ale intelektualne i wolitywne, duchowe, czyli doświadczenia walki wewnętrznej, które znosiła cierpliwie, aczkolwiek doświadczała ich i to bardzo boleśnie.

Dlatego na jego barkach, na głowie kierownika duchowego, spoczywa cała odpowiedzialność nie tylko za wzrost cnót tej duszy, ale wręcz za zbawienie. Bo ten Ikar, siostra Faustyna nie cofa się przed żadną ciemnością i niebezpieczeństwem, byleby miała przekonanie, że taka jest wola Oblubieńca jej duszy. Dlatego poddana jest kuszeniu. Przecież duch zły ukazał się św. Faustynie jako anioł światłości i kazał jej zniszczyć wszystkie swoje notatki. I ona to zrobiła. Gdyby nie mądrość Ks. Sopoćki (również innego jej kierownika, Jezuity, O. Andrasza), nie byłoby św. Faustyny. Może inna dusza kontemplatywna otrzymałaby to zadanie. Ale Faustyna musiałaby się skonfrontować z niebezpieczeństwem anihilacji swego powołania. Życie kontemplatywne nawet bez nadzwyczajnej misji jest wystarczająco trudne i nawet momentami niebezpieczne, o czym przypomina często św. Jan od Krzyża. Bo to nie jest kontemplacja naturalna np. jeziora łabędziego. To nie jest naturalna rozkosz umysłu. Kontemplacja wlana to agonia umysłu i woli. Nie przesadzam. Wystarczy poczytać sobie Dzienniczek św. Faustyny na wyrywki. O nadzwyczajnej misji w ogóle nie warto mówić, bo nie mamy zielonego pojęcia, czym taki agon może być. Dlatego dany jest tylko ludziom o silnych, zdrowych nerwach, takich jak u prostej, wiejskiej dziewczyny spod Łodzi. Dość powiedzieć, że św. Faustyna miała w pewnym momencie szczerze i serdecznie dość tej misji, nie ukrywała tego przed Ks. Michałem i O. Andraszem i prosiła Boga o uwolnienie jej od niej. I warto tu dodać, że było to bardzo ważną wskazówką dla kierownika duchowego co do autentyczności tych objawień.

Dlatego nie ma samotnych mistyków ani mistyków poza Kościołem. Ludzie podawani nam do wierzenia przez humanizm literacko-liberalny, a nawet przez schizmatyków, to albo oszuści albo zaburzeni emocjonalnie. Niektórzy z nich być może mieli powołanie kontemplatywne, ale bez pomocy Kościoła zmarnowali je i doznali szkody na duszy przez głupotę innych i własną, i przez podstępy ducha zniszczenia, Appoliona.

A teraz powróćmy do tego niemałego acz niezauważalnego dramatu, który wydarzył się w relacji między św. Faustyną, Oblubieńcem jej duszy, bł. Sopoćką, i mistrzem Kazimierowskim, i samym obrazem. Wyobraźmy sobie, mili państwo, pana Kazimierowskiego, który z dumą odsłania gotowe arcydzieło, owoc ciężkiej pracy rzemieślniczo-twórczej, w którą, według słów Bł. Sopoćki, włożył weń „dużo pracy, by dostosować się do wskazówek” (bł. Michał Sopoćko, Dziennik, str. 98). A w stylistyce litewskiej, oszczędnej i ascetycznej, jedno słowo waży tyle, co jeden tom gawęd lwowsko-kijowskich. I widzi mistrz Eugeniusz tylko konwencjonalną wdzięczność siostry Faustyny, kątem oka zaś jakiś cień smutku. Na szczęście nie widzi jej późniejszych łez, ataku melancholii, i depresji, której jakoby miała nie przeżywać. Owszem przeżywała depresję duchową, jako walkę wewnętrzną, taką na jaką stać osobowość silna. A był to kryzys intelektu, który szuka odzwierciedlenia piękna doskonałego i nie znajduje go. Rozczarowanie to ukryła głęboko w swoim sercu i nie mało, jak sama pisze, napłakała się w kaplicy (św. Faustyna Kowalska, Dzienniczek, akapit 313).

Dla mistrza Eugeniusza największą nagrodą byłaby eksplozja radości inicjatorki tego dzieła. A tu skromny uśmiechu głównej winowajczyni. Czyż nie zauważył, że siostra Faustyna coś ukrywa przed nim? Czyż był całkiem ślepy na ten cień melancholii, który przemknął przez jej twarz? Co czuł, kiedy np. po czasie uświadomił sobie, że coś było nie tak? Kazimierowski nie był megalomanem, miał zaś tę cnotę najważniejszą u rzemieślnika i twórcy, cnotę osądu i potrafił ocenić wartość swojego dzieła. Wystarczało mu docenienie ze strony przyjaciela i nadzorcy całej sprawy, Ks. Michała. Ale nawet jeśli mistrz Eugeniusz był niespotykanie spokojnym człowiekiem, jak to się może zdarzyć tylko na przeważnie chłodnych kresach litewskich, to jednak naturalna cnota ma swoje granice. Nawet jeśli siostra Faustyna starała się ze wszystkich sił okazać mu wdzięczność, nawet jeśli odczucie rozczarowania z jej strony dotarło do niego ze szczęśliwym opóźnieniem, nawet jeśli nie chciał spuścić ze schodów świętoszkowatej idealistki, to i tak diabeł go kusił, choćby do jakiegoś rozgoryczenia, np. żeby powiedzieć coś Ks. Michałowi, albo żeby wyprowadzić się z plebanii i nie widzieć jego, a tym bardziej jego rąbniętych zakonnic, przez jakie 3 lata. Musiało dla niego to być, prędzej czy później, ciosem.

I tu znowu musimy założyć zbawienną rolę tzw. kierownika duchowego, prawdziwego herosa ducha, który musiał po pierwsze powstrzymać swój własny choleryzm, a miał go dość w zanadrzu, zmagał się z nim przez całe swoje życie. Po drugie musiał nadać kierunek owej „łasce mistycznej” swojej podopiecznej, duszy feniksalnej. Nakierować ją znowu na wewnętrzny głos Króla jej serca, jej Oblubieńca, który już lepiej będzie wiedział, co z tym swoim królewiątkiem zrobić. I nie pomylił się. Zbawca powiedział, co trzeba i jego słowami z objawienia prywatnego, acz naświetlającego uniwersalną, powszechną wartość owej ikony, możemy się radować i je smakować po dzień dzisiejszy „Nie w piękności farby ani pędzla jest wielkość tego obrazu, ale w łasce mojej” (Dzienniczek, akapit 313). Po trzecie być może w pewnym momencie musiał podnieść na duchu rzemieślnika i artystę w jednej osobie, i stać się buforem między nimi. Być może, w odpowiedzi na pytanie, jeśli takie padło, o odczucia siostry Faustyny, Ks. Michał dał do zrozumienia swojemu przyjacielowi: „To jest czysta dusza, ale marzycielka, idealistka, nadto baba po prostu, estetka. Obraz jest genialny.” Bo jest. I taką to krotofilę, etiudę dramatyczną zgotowała naszym bohaterom i nam Opatrzność Boża.

Co w dzień po święcie Matki Bożej Częstochowskiej, na jej większą chwałę, własną ręką spisałem – Magazynier.

P.s. Ponieważ tekst urósł do rozmiarów, część III podróży do Wilna, przepraszam rozczarowanych, ale nie będzie ostatnią. Przed nami za jakiś czas nieokreślony część IV poświęcona świętemu wizerunkowi Matki Miłosierdzia w Ostrej Bramie i Barbarze Radziwiłłównie. A trzeba będzie przecież napisać również coś o obecnych losach Polaków na Wileńszczyźnie. Musi zatem być również część V.

---

tagi: wiara  wilno  sztuka  ikona  bł. sopoćko  św. faustyna  kazimirowski 

	Magazynier
	27 sierpnia 2017 17:41

56     8717    10 zaloguj sie by polubić